Yumurtalık Kistleri

Yumurtalık kistleri, kadın üreme sisteminde yaygın olarak görülen bir durumdur. İyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere iki ana kategoriye ayrılırlar. Adölesan döneminden menopoza kadar her yaşta kadında ortaya çıkabilen bu kistler, türleri, kanser riski ve tedavi seçenekleri açısından çeşitlilik gösterir.

Yumurtalık Kistleri Nedir

Yumurtalık kistleri, yaş gruplarına göre farklı türlerde ortaya çıkabilen yaygın bir sağlık durumudur. Bu kistlerin çeşitleri ve tedavi seçenekleri, adölesan döneminden menopoza kadar olan yaş aralıklarında değişkenlik gösterir.

Fonksiyonel Kistler

• Adölesan dönemi, özellikle 13-18 yaş arasında, genellikle fonksiyonel kistlerle karakterizedir. Bu kistler, hormonal dengenin oturmadığı bu dönemde vücut tarafından geçici olarak oluşturulur.
• Genellikle cerrahi müdahale gerektirmez ve zamanla kendi kendine kaybolabilir. Ancak, over torsiyonu veya kist rüptürü gibi nadir komplikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır.

Germ Hücreli Tümörler

• Adölesan dönem ve erken üreme çağında görülebilen over tümörleridir. Solid organ şeklinde kendini gösteren bu kitleler, bazı durumlarda kemoterapi tedavisi gerektirebilir.
• Ultrason kontrolü, fonksiyonel kist veya solid kistik kitle olup olmadığını belirlemekte yardımcı olabilir.

Korpus Luteum Kistleri

• Adet döneminde ortaya çıkan ve ovulasyonla ilişkilendirilen bu kistler genellikle kaybolur, ancak bazen kanamaya neden olabilir.

Dermoid Kistler

• Gebelik döneminde sıkça görülen bu kistler, içerisinde deri, kıl, yağ, kemik gibi dış yapılardan oluşan bir yapı barındırır.
• Dermoid kistler, acil cerrahi müdahale gerektiren durumlar yaratabilir, ancak günümüzde over torsiyonunu düzeltme yöntemleri ile yumurtalık fonksiyonlarının korunması mümkündür.

Çikolata (Endometriyotik) Kistleri

• Üreme döneminde en sık rastlanan özel kist türlerindendir ve endometriozis hastalığının yumurtalık formasyonudur.
• Cerrahi müdahale genellikle ağrı şikayeti fazla olan hastalarda önerilir. Ancak, boyut ve görüntüye bağlı olarak takip edilmesi de bir seçenektir.
• Kanser riski genç yaşlarda düşük olsa da, yaş ilerledikçe tümöral olma riski artabilir.

Yumurtalık kistleri konusunda dikkatli bir değerlendirme yapılmalı ve hastanın özelliklerine göre uygun tedavi planı belirlenmelidir.

Yumurtalık Kistinin Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kistlerinin çoğu belirti göstermeyebilir ve genellikle rutin muayene sırasında tesadüfen tespit edilebilir. Belirti vermeyen kistler genellikle küçük veya geçici, zaman içinde kendiliğinden kaybolan dönemsel kistlerdir. Ancak, büyük ve yayılma eğiliminde olan kistler önemli belirtiler verebilir.

1. Belirtisiz Kistler: Yumurtalık kistlerinin birçoğu semptom göstermez ve genellikle başka bir sebep ile yapılan muayene veya görüntüleme testleri sırasında tesadüfen fark edilir.
2. Ağrı: Belirli durumlarda, yumurtalık kistleri kasık ve karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. Bu ağrı, kistin büyüklüğüne, tipine ve etkilediği dokulara bağlı olarak değişebilir.
3. Adet Dönemi ve İlişki Esnasında Ağrı: Yumurtalık kistleri, adet döneminde ve cinsel ilişki sırasında artan ağrıya yol açabilir.
4. Adet Gecikmesi ve Düzensizlik: Hormonal değişikliklere neden olarak adet döngüsünü etkileyebilir, adet gecikmesine veya düzensizliğe yol açabilir.
5. Üreme Sorunları: Yumurtalık kistleri, kısırlık veya gebe kalmada zorluk gibi üreme sistemini etkileyebilir.
6. Çevre Dokulara Baskı Belirtileri: Kist kötü huylu ise, çevre dokulara baskı yapabilir ve bu durum karın şişliği, kabızlık, sık idrara çıkma gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Yumurtalık kistlerinin belirtileri genellikle belirsiz olabilir ve bu belirtiler başka sağlık sorunlarına da işaret edebilir.

Yumurtalık Kisti Tanısı ve Değerlendirmesi

Ağrı Şikayeti ile Gelen Hastaların İncelenme Süreci

Kasık ve karın ağrısı şikayetiyle başvuran hastaların değerlendirilmesi, doktor tarafından adım adım gerçekleştirilir:

1. Fizik Muayene ve Bası Uygulama: Hastanın şikayetleri doğrultusunda doktor, ilk olarak fizik muayene yapar. Karın ve kasık bölgesindeki hassasiyeti değerlendirmek için bası uygular ve elle kontrol gerçekleştirir.
2. Ultrason Görüntüleme: Fizik muayene sonrasında, yumurtalık kisti şüphesi varsa, doktor ultrason ile görüntüleme yaparak kisti tespit eder. Ultrason, kistin boyutunu, şeklini ve yapısını belirlemeye yardımcı olur.
3. İlave Testler ve Tümör Markerları: Yumurtalık kistinin çeşidinin ve kanserojen olup olmadığının belirlenmesi için çeşitli testler yapılır. Farklı kist türleri için farklı tümör markerları önemlidir. Örneğin, seröz tümörler için Ca-125, müsinöz tümörler için Ca19-9, germ hücreli tümörlerde AFP ve Beta HCG değerleri önemli kanser göstergeleri olabilir.
4. MR veya BT Görüntüleme: Tanı netleşmediği durumlarda veya kistin kötü huylu olup olmadığını belirlemek için doktor, MR veya BT görüntüleme yöntemlerini kullanabilir. Bu görüntüleme teknikleri, kistin başka bölgelere yayılıp yayılmadığını ve çevre organlara baskı yapma derecesini belirlemede yardımcı olur.
5. Kanser Derecesi Belirleme: Eğer yumurtalık kisti kötü huylu olarak tespit edilirse, MR veya BT ile yapılan görüntüleme ile kanserin derecesi belirlenir. Bu aşama, tedavi planını oluşturmak açısından önemlidir.

Hastanın şikayetleri, klinik bulgular ve yapılan görüntüleme ve test sonuçları bir araya getirilerek, uygun tedavi stratejisi belirlenir. Yumurtalık kistlerinin tanısı ve değerlendirmesi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hasta için en uygun tedavi seçenekleri planlanır.

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık kisti tedavisi, kistin türüne, büyüklüğüne, belirtilere ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. İşte yaygın tedavi yaklaşımları:

1. Basit Kistler:
   • Genellikle takip edilir ve düzenli muayene ve görüntüleme ile kontrol altında tutulur.
   • Doğum kontrol hapları kullanılabilir, bu haplar kistin küçülmesine yardımcı olabilir.
2. İltihabi Kistler:
   • Antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
   • İltihabi süreci kontrol altına almak ve enfeksiyonu tedavi etmek amaçlanır.
3. Büyük veya Potansiyel Kötü Huylu Kistler:
   • 8-10 cm’yi geçen ya da sürekli büyüyen kistlerde, özellikle ultrason ve kan testlerinde kötü huylu olma ihtimali yüksekse, ameliyat düşünülebilir.
   • Laparoskopik cerrahi (kapalı ameliyat) veya laparotomi (açık ameliyat) yöntemleri kullanılabilir.
   • Ameliyat sırasında, kistin kötü huylu olup olmadığı belirlenir ve gerekiyorsa tümör çıkarılır.

Her hastanın durumu farklı olduğu için tedavi planı bireysel olarak belirlenir. Doktor, hastanın yaşını, genel sağlık durumunu, kistin özelliklerini ve hastanın gebe kalma planlarını dikkate alarak en uygun tedaviyi önerir. Yumurtalık kisti tedavisi, hastanın semptomları kontrol altında tutmak ve olası komplikasyonları önlemek için planlanır.

Sıkça Sorulan Sorular